Button

De button bestaat uit:

De button is gemaakt van siliconen materiaal. De button moet  ongeveer iedere 3-6 maanden gewisseld worden. Een button kan pas ingebracht worden 6 weken nadat de PEG-sonde geplaatst is. Dit is nodig omdat eerst een fistelkanaal gevormd moet worden.

1. Het ballonventiel

Het ballonnetje wordt met water gevuld en geleegd via het ballonventiel. Dit ventiel zorgt ervoor dat het water niet spontaan uit de ballon  terugloopt. Het ventiel mag alléén gebruikt worden bij het controleren van de balloninhoud en bij het vervangen van de button. Voeding of medicijnen kunnen nooit via dit ventiel gegeven worden.

 2. De voedingspoort

De voedingspoort is de opening van de sonde die door middel van een afsluitdopje geopend en gesloten kan worden. Dit is de toegang naar de maag.  De Verlengslang wordt op de voedingspoort aangesloten via een klik- en draaisysteem. Voeding, vocht en medicijnen wordt via de verlengslang gegeven. Een spuit met voeding, vocht of medicatie kan nooit direct op de voedingspoort gezet worden.

3. Het externe deel (zichtbaar op de buik)

Het externe basisdeel houdt de voedingssonde op de plaats. De onderkant van het basisdeel bevindt zit net boven het huidoppervlak. Op deze manier blijft de huid eronder en eromheen bereikbaar voor frisse lucht. Een goede afstand vanaf de huid is 3 mm; dat is ongeveer de dikte van een munt.

Een goede pasvorm van de button is belangrijk om complicaties te voorkomen. De passende maat button wordt opgemeten door de verpleegkundig consulent voeding.
Wanneer de button geplaatst wordt terwijl een patiënt ligt, terwijl de patiënt in het dagelijks leven vaak zit, moet de button zich ongeveer 5 mm boven huidniveau bevindt. Anders komt deze te strak te zitten in de zittende houding. Als dit basisdeel zich teveel boven het huidoppervlak bevindt, heeft de button te veel bewegingsruimte. Dit kan irritatie geven aan de insteekopening met als gevolg een ontsteking, granulatieweefsel(wildvlees) of lekkage. Als de button te strak zit, kan het basisdeel decubitus(drukplekken) geven aan de binnenkant van de maag en op de huid. Dit kan ook een ontsteking veroorzaken.

4. De ballon

De button wordt op zijn plaats gehouden door een ballon die gevuld is met water.  1 x per maand wordt het ballonnetje gecontroleerd op de hoeveelheid water. Dit wordt gedaan via het ballonventiel (1). In de handleiding van de button staat met hoeveel ml. water de ballon gevuld moet worden. Wanneer er minder water in de ballon is dan oorspronkelijk, wordt de ballon weer gevuld tot de voorgeschreven hoeveelheid water.

Indicaties

• onopvallende sonde en daardoor meer bewegingsvrijheid
• minder kans op onbedoelde verwijdering dan een gastrostomiekatheter
• wanneer de  sonde niet continu wordt gebruikt
• voor mensen die op de buik slapen geeft de button minder druk
• esthetische problemen met PEG-sonde/gastrostomiekatheter

Contra-indicaties

• niet genezen of geïnfecteerde insteekopening
• geen passende maat button
• geen mogelijkheid voor verzorging en controle van de  button in de woonsituatie

• de indicatie voor een dergelijke sonde wordt overlegd met  de verpleegkundig consulent voeding

De verzorging van de button lijkt veel op de verzorging van de PEG-sonde. Het dagelijks schoonmaken van de huid rondom de sonde kan gewoon met water tijdens de douche- of wasbeurt.

Werkwijze

• was de handen
• controleer de insteekopening dagelijks op roodheid, harde plekken en pusafscheiding en eventuele andere bijzonderheden. Vraag eventueel de verpleegkundig consulent voeding in consult
• de button heeft 5 mm ruimte nodig tussen de buik en button bij liggende houding. Zit deze te strak of te los, laat dan het fistelkanaal opmeten. Bestel indien nodig een nieuwe button
• maak de insteekopening en button schoon met natte gaasjes
• gebruik bij elke veegbeweging een nieuw schoon en nat gaasje
• droog de huid zorgvuldig met een handdoek of een gaasje
• de button hoeft niet verbonden te worden wanneer de insteekopening droog is
• bij gebruik van een gaasje: pak het splitgaas bij de punten vast en leg dit rond de button, tussen het insteekopening en button, plak het gaasje vast
• was de handen

 Werkwijze

• open het afsluitdopje van de button
• pak de extensionset (toedieningsslangetje) uit de verpakking en plaats deze in de button zodat de streepjes boven elkaar komen te staan. Per merk button kan de aansluiting van de extensionset verschillen
• het nokje past nu in een kleine uitsparing in de rand van de button
• draai het slangetje ¾ slag in de richting van de klok tot weerstand ondervonden wordt. Let op: er is nu een open verbinding met de maag, het is dus mogelijk dat er maaginhoud terugloopt
• sluit daarom snel het slangetje met het klemmetje af of doe dit op voorhand al dicht
• controleer of de doorgang open is (doorspuiten met 2-5 ml water) en vergeet niet om het klemmetje open te zetten
• sluit de spuit of het toedieningssysteem op het voedingssysteem aan en dien de voeding toe zoals voorgeschreven
• koppel na het voeden de spuit of het voedingssysteem af
• spoel het slangetje en de button door met 5 - 10 ml lauw water
• koppel het slangetje af door deze tegen de wijzers van de klok in te draaien tot de streepjes weer boven elkaar staan
• het nokje past nu weer in de uitsparing op de rand. Het slangetje kan rechtstandig verwijderd worden
• sluit de button af met het afsluitdopje   

De button wordt ongeveer iedere 6 maanden vervangen, maar dit kan per merk button verschillen. Vraag dit na bij de firma die de button heeft geleverd.

Het verwisselen van de button kan geleerd worden. Stop de sondevoeding minimaal een half uur voor het verwisselen van de button. Als de maag nog gevuld is, kan bij het verwijderen van de sonde de maaginhoud via het fistelkanaal lekken.

Wanneer er grote veranderingen in gewicht of er veranderingen rondom het fistelkanaal zijn, is het verstandig om de lengte van het fistelkanaal op te meten. De verpleegkundig consulent voeding kan dit doen.

Benodigdheden

Leg onderstaande benodigdheden klaar binnen handbereik:

• gaasjes gedrenkt in kraanwater
• 5 of 10 ml spuitje leeg
• 5 of 10 ml spuitje gevuld met 5 ml water
• juiste button glijmiddel (op waterbasis)
• 10x10 gaasjes

 Werkwijze

• was de handen
• maak de insteekopening schoon met natte gazen
• controleer of de lengtemaat nog voldoet. De button heeft 5 mm ruimte nodig tussen de buik en button bij liggende houding. Bij twijfel kan het fistelkanaal opgemeten worden met een meetinstrument, verkrijgbaar bij de sonde leverancier. Voor overleg over de maat van de sonde neemt u contact op met de verpleegkundig consulent voeding.
• ga in een zo ontspannen en gemakkelijk mogelijk houding liggen. Dit kan halfzittend of liggend zijn
• trek het water uit de ballon van de button die vervangen wordt. Controleer of dit de juiste hoeveelheid is. De hoeveelheid is afhankelijk van de maat en het merk. Bij twijfel de ballon opnieuw vullen en dezelfde hoeveelheid terugtrekken. Wanneer het niet duidelijk is of de ballon leeg is, dan kan er zoveel water in de ballon gespoten worden tot dat deze knapt.
• verwijder de button uit de insteekopening en geef tegelijk tegendruk door met de vingers rond de sonde op de buik te drukken. Er zal iets weerstand zijn, omdat de lege ballon aan het eind van de button de sonde iets dikker maakt
• leg een gaasje op de insteekopening ter voorkoming dat maagsappen op de huid lekken
• pak de nieuwe button en breng glijmiddel op het stukje van de button wat ingebracht wordt
• duw de button zover mogelijk het fistelkanaal in en let op pijnklachten
• vul de ballon met de juiste hoeveelheid kraanwater. Bij pijn moet gestopt worden met opblazen
• als tijdens het opblazen van de ballon een verdikking onder de huid ontstaat, zit de button onderhuids. Trek de ballon weer leeg, maar laat de button zitten. Neem contact op met de verpleegkundig consulent voeding
• controleer de positie van de button
• noteer de datum waarop de button vervangen is en de maat van de button die is ingebracht

Verwijder nooit een button zonder overleg met de verpleegkundig consulent voeding en/of diëtist. Het fistelkanaal sluit zich binnen 24 uur spontaan

• wanneer gedurende een lange periode volwaardig wordt gegeten en voldoende vocht wordt gedronken en de sondevoeding niet meer nodig is
• bij medische complicaties

Benodigdheden

• steriel 5 ml spuitje
• steriele gaasjes
• pleisters

Werkwijze

• was de handen
• trek al het water uit de ballon
• trek de button uit de insteekopening en geef gelijktijdig tegendruk op de insteekopening
• gooi de button en gaasjes weg
• veeg de insteekopening schoon, eventueel met een nat gaasje
• plak de insteekopening af met een gaasje
• was en/of desinfecteer de handen

Verwijder nooit een button zonder overleg met de verpleegkundig consulent voeding en/of diëtist. Het fistelkanaal sluit zich binnen 24 uur spontaan.

Fixatie ballon is lek

• zorg dat er altijd een reservebutton beschikbaar is
• als de fixatieballon lek is kan de sonde uit het fistelkanaal vallen
• plak de button vast met een pleister op de buik en zorg ervoor dat de reservebutton zo snel mogelijk geplaatst wordt
• wanneer de reservebutton wordt gebruikt, bestel zo snel mogelijk een nieuwe button bij de leverancier van de sondevoeding

De button is onbedoeld verwijderd

• plaats de reservebutton zo snel mogelijk. Indien dit niet lukt Neem contact op met de verpleegkundig consulent voeding of dienstdoende MDL-arts
• als er geen reservebutton aanwezig is , plaats dan de oude button terug zonder de ballon op te blazen en plak de button vast op de buik zodat het fistelkanaal open blijft. Neem zo snel mogelijk contact op met de verpleegkundig consulent voeding of met de dienstdoende MDL-arts
• wanneer het niet lukt om de button te herplaatsen neem dan zo snel mogelijk contact op met de verpleegkundig consulent voeding of dienstdoende MDL-arts. Ook in het weekend of ’s nachts.

Overige complicaties

Neem contact op met verpleegkundig consulent voeding bij volgende verschijnselen:

• lekkage langs de sonde
• irritatie van het fistelkanaal
• ontsteking van het fistelkanaal
• hypergranulatieweefsel
• buried bumper
• drukplekken van de sonde

• zorg altijd voor een reservesonde, neem die ook altijd met u mee, ook bij opname in het ziekenhuis
• droog de huid onder de button goed af na het douchen of wassen
• spuit de sonde door na het geven van voeding of medicatie met 30ml lauw water
• houd de afstand tussen de buik en de button in de gaten. Als de sonde te strak zit, kan dit drukplekken geven. Zit de sonde echter te ruim, dan kan dit lekkage geven. De insteekopening kan dan geïrriteerd raken. Hierdoor kan een infectie, wild vlees of een lekkage ontstaan
• bij verlies van de button is het van belang om zo snel mogelijk weer een sonde terug te plaatsen. Het fistelkanaal kan binnen een paar uur dicht groeien. Als er geen andere button voorhanden is, stop dan de lekke button zo spoedig mogelijk terug in de insteekopening en plak deze vast op de buik. Regel zo spoedig mogelijk een andere button
• voor het toedienen van voeding of vocht via de button is een extensionset nodig. Gebruik nooit direct een spuit op de button, dit maakt het ventiel stuk
• bij het loskoppelen van de extensionset van de button: spoel deze goed om onder de kraan en bewaar deze (bij een patiënt)
• de button kan ongeveer 6 maanden blijven zitten, afhankelijk van het merk en type