Lessons Learned: ervaringen met implementatie

Voor het starten van een gestructureerd ACP-zorgpad is draagvlak nodig binnen het ziekenhuis.

ACP-gesprekken worden nog niet standaard als zodanig bekostigd door zorgverzekeraars al zien zij de meerwaarde er zeker van in.  

Wie moet ik meekrijgen in de organisatie?

Iemand moet het voortouw nemen om een ACP-zorgpad op te zetten. In een ziekenhuis komt dit vaak vanuit het palliatief team dan wel een zorgprofessional met hart voor ACP en palliatieve zorg. Die moet een plan maken in welke vorm ACP-gesprekken opgezet kunnen worden en door wie en binnen welke medisch specialismen. Er is geloof en vertrouwen in de waarde voor ACP nodig om dit op te zetten en steun en bereidheid vanuit de medisch specialisten om dit te initiëren. Daarna is het van belang dat vanuit het management steun is om dit op te zetten en er tijd en ruimte kan worden vrij gemaakt. Het opzetten van een ACP-zorgpad vergt veel stappen, ons advies luidt: begin klein, bijvoorbeeld bij één of twee specialismen met een klein groepje verpleegkundigen / medisch specialisten. Op deze manier bouw je ervaring op met het voeren van de ACP-gesprekken en kan deze (positieve) ervaring andere zorgverleners binnen dezelfde specialismen of andere specialismen motiveren! Het aanstellen van een toegewijde projectcoördinator kan behulpzaam zijn.

Wie spelen een rol?

In Ziekenhuis Gelderse Vallei is het ACP-zorgpad een multidisciplinaire samenwerking waarbij zowel zorgprofessionals als het management een actieve rol hebben gespeeld in de organisatie. In het ACP-proces zijn de volgende mensen betrokken:

• Medisch specialisten
  • Selecteren en uitnodigen van patiënten
  • Voeren van ACP-gesprek
  • Documentatie
• (Gespecialiseerd) verpleegkundigen
  • Selecteren en uitnodigen van patiënten
  • Voeren van ACP-gesprek
  • Documentatie
• Medewerkers polikliniek
  • Maken van afspraken
  • Meegeven van informatie
• Verpleegkundig specialisten van het palliatief team
  • Voeren in ZGV ACP-gesprekken bij oncologische patiënten
  • Voeren in ZGV ACP-gesprekken via de ‘centrale ACP-polikliniek’ (voor o.a. neurologie en MDL-patiënten)
  • Spelen in ZGV belangrijke rol spelen in trainen van verpleegkundigen / medisch specialisten (o.a. in gespreksvoering)
  • Spelen belangrijke rol in intervisie, ontwikkeling en follow-up van poliklinische ACP-gesprekken
• Ziekenhuisbestuur, organisatiemanagers, unithoofden en financiële afdeling
  • Toekennen van tijd en financiële middelen
  • Verbinding met zorgverzekeraar
• Toegewijde ACP coördinator
  • In ZGV hebben we deze rol gecombineerd met een promotietraject over ACP met steun vanuit de RvB

Wie bekostigt de ACP-gesprekken?

Helaas is er nog geen structurele bekostiging vanuit de zorgverzekeraars voor ACP-gesprekken binnen het ziekenhuis. Om dit op te starten zal het ziekenhuis dit zelf moeten bekostigen op basis van eigen gelden. Te denken valt aan een zorginnovatietraject dan wel kwaliteitsgelden of een subsidie. Mocht het project succesvol op worden gestart, dan is het altijd belangrijk in contact te treden met de eigen zorgverzekeraar om structurele financiering te bespreken via het ziekenhuismanagement. In onze optiek is dit een essentieel onderdeel van de zorg die voor patiënt, naaste(n), zorgprofessionals maar ook voor zorgverzekeraars betere zorg betekent en in lijn met ‘juiste zorg op de juiste plek’ en menswaardige zorg.

Hoe moet ik ACP-gesprekken houden?

Daar zijn meerdere mogelijkheden voor. In ZGV hebben we gekozen voor een model waarbij geplande ACP-gesprekken op de polikliniek worden gevoerd door een tandemconstructie met verpleegkundige en behandelend medisch specialist van eigen polikliniek. Maar er zijn natuurlijk veel andere mogelijkheden. Ieder ziekenhuis zal zelf naar een eigen optimaal model moeten kijken, hierbij rekening houdend met wat praktisch haalbaar is. Een belangrijk kenmerk van ACP is de tijdigheid. Door tijdig het gesprek te voeren kan dit op een rustige wijze en niet tijdens een acute situatie.

ACP-gespreksvoering is niet standaard ingebed in curricula van zorgprofessionals. Dat wil niet zeggen dat we geen gesprekken in ons dagelijkse werk voeren; medisch specialisten hebben continu gesprekken over behandelwensen en voeren ook moeilijke gesprekken waarin slecht nieuws besproken moet worden. Dat neemt niet weg dat de aard van een gestructureerd ACP-gesprek wel voorbereiding en specifieke scholing kan vereisen. 

Verpleegkundigen hebben over het algemeen goede communicatieve vaardigheden, maar hebben vaak nog geen specifieke kennis over ACP. Voor hen is het zeker van meerwaarde om informatie en ook handvatten te krijgen hoe je een ACP-gesprek kunt voeren en wat belangrijk is om te bespreken. Daarnaast kan het helpend zijn om meer kennis te hebben over wat een reanimatie en een opname op de Intensive Care inhouden. Uiteraard kan dit per lokale situatie anders zijn. In ZGV worden alle verpleegkundigen getraind door middel van een E-module en live training over gespreksvoering.