Stoma problemen

Bloeden

Wanneer u stoma een beetje bloedt tijdens de verzorging, hoeft u zich daar geen zorgen over te maken. Het slijmvlies van het stoma is teer weefsel dat snel bloedt. U kunt even een koud nat gaasje op de stoma leggen of wat hydrocoloïdpoeder op het wondje doen.

Kleine poliepjes of oneffenheden op de stoma kunnen soms bloeden. Wanneer dit vaker gebeurt kan de stomaverpleegkundige deze plekjes aanstippen. Wanneer u plotseling veel bloed in uw ontlasting heeft, moet u uw huisarts of specialist raadplegen.

Bult onder de stoma

Wanneer de buik onder de stoma verandert in een bult kan er sprake zijn van een breukje in de spierlaag van de buikwand (parastomale hernia). Wanneer de productie normaal is, u geen pijnklachten heeft en het opvangmateriaal goed aan te brengen is en goed blijft zitten, hoeft u niet direct een stomaverpleegkundige of arts te raadplegen. U kunt wachten tot u reguliere afspraak. Neem bij twijfel contact op met de stomaverpleegkundige voor advies.

Bij een parastomale hernia (uitstulping van de stoma) is het belangrijk dat het stomaopvangmateriaal soepel is. Hierdoor kan het de steeds veranderende buikvorm goed volgen. Ook moet extra druk door het gebruik van huidplaten met een bolling (convex) zoveel mogelijk vermeden worden. Om het ontstaan van een parastomale hernia zoveel mogelijk te voorkomen, is het belangrijk na de buikoperatie de 1^e 8 weken rustig aan te doen en de volgende activiteiten te vermijden: 

• stofzuigen
• duwen van een winkelwagen, kinderwagen en rolstoel
• tillen boven de 5 kg
• ramen zemen
• zwaar sporten
• grasmaaien of tuin omspitten
• meubels verplaatsen

Let op: Wen u zelf eraan dat wanneer u tilt, u dat doet met iets ingetrokken navel en tijdens een uitademing. Handig hierbij is om te blazen of hardop te tellen. Op deze manier is de druk in de buik tijdens het tillen het laagst. Indien u moet hoesten, ondersteun dan uw buik en stoma en draai uw hoofd opzij. 

Na deze periode kunt u rustig opbouwend uw buikspieren wat meer gaan belasten. Heeft u een breuk? Dan helpen bovenstaande adviezen ook om verergering te voorkomen. 

Bandage

Bij een stomabreuk kan de stomaverpleegkundige adviseren een bandage om de buik en over het stomamateriaal te dragen. Deze wordt dan voor u bij de leverancier van uw stomamateriaal besteld. Het is raadzaam om overdag bij uw activiteiten deze band te dragen. Wanneer u regelmatig zwaar werk doet, kan het dragen van een steunband wat extra ondersteuning geven en mogelijk een breuk helpen voorkomen. De steunbandage (vanaf €40,- per band) wordt zonder echte breuk niet vergoed door uw verzekeraar. 

Een parastomale hernia verdwijnt niet spontaan en wordt bij onvoldoende ondersteuning alleen maar groter. Wanneer de situatie de stomaverzorging bemoeilijkt, verwijst de stomaverpleegkundige u naar de chirurg.

Video

Bekijk via deze video hoe u in— en uit bed kunt gaan via de zij terwijl u doorademt. 

Darmslijm rectaal

Wanneer bij de operatie het laatste deel van de darm naar de anus toe niet verwijderd is, dan is het normaal dat u iets slijm verliest. De darm is bekleed met slijmvlies, die wat darmslijm blijft produceren. Dit slijm kan een sterk gevoel van aandrang geven. Het darmslijm hoort geurloos te zijn en transparant, wittig tot licht geel van kleur.

Vlak na de operatie kan het oude resten of bloed bevatten. Per persoon kunnen de klachten verschillen van dagelijks veelvuldig slijmverlies tot één keer per week of per maand een kleine hoeveelheid. Het is altijd verstandig om bij overmatig slijmverlies uw behandelend specialist of de stomaverpleegkundige te informeren. 

Diarree en dunne ontlasting

Stomadragers met een colostoma kunnen net als mensen zonder stoma last krijgen van diarree. De maatregelen hiervoor verschillen niet. Wel is het handig om leegbare zakjes achter de hand te hebben. Bij diarree is het belangrijk ruim te blijven drinken. Houden de klachten aan, raadpleeg dan uw huisarts.

Bij stomadragers met een ileostoma is er meestal sprake van dunne ontlasting. Wanneer de productie toeneemt is het van belang de basisregel te blijven hanteren: leeg uw zakje bij 1/3 vulling en gebruik per keer legen 1 glas drinken extra. Vul bij de volgende maaltijd zoveel gram zout aan als het aantal keren dat u uw zakje geleegd hebt. Dus wanneer u tussen middagmaaltijd en het avondeten 2 keer uw zakje hebt geleegd, moet u tijdens de avondmaaltijd 2 gram zout gebruiken.

Als een stomazakje meer dan 7 keer per dag geleegd moet worden, dan is de productie te hoog. Indien dit 1 keer voorkomt, is dit niet echt een probleem. Maar gebeurt dit meerdere dagen na elkaar, dan spreken we van een high output, of wel een stoma met een te hoge productie. Goede adviezen over voeding, vocht en medicijngebruik kunnen dan helpen. Lukt het niet om het vocht en zoutverlies op deze wijze aan te vullen, bijvoorbeeld omdat u moet braken, raadpleeg dan uw stomaverpleegkundige of huisarts.

Oorzaken

Te dunne ontlasting kan verschillende oorzaken hebben:

• de plaats van de stoma op de darm
• de darm werkt nog niet voldoende na een operatie
• onvoldoende voedselinname
• te veel of juist te weinig vezelgebruik
• obstipatie en moeizame doorgang in de darmen
• voedselvergiftiging of ziekte
• medicijngebruik

Is de dunne ontlasting het gevolg van een verandering in voeding, in uw dagelijkse routine of vochtinname? Misschien kan het onderstaande u helpen:

• eet magere producten
• beperk het gebruik van waterige producten, melkproducten, vruchtensappen en frisdranken
• drink kleine hoeveelheden in 1 keer
• gebruik extra zout, bijvoorbeeld extra bouillon
• probeer kleine maaltijden en tussenmaaltijden te eten van brood, beschuit of crackers

Raadpleeg bij een ileostoma met een ‘langdurige’ te hoge stomaproductie van meer dan 1 liter per 24 uur, uw stomaverpleegkundige.

Meer informatie:

• Begrijp de stomaproductie / stoplicht informatie

Gasvorming en geuroverlast

Gasvorming

Gasvorming is per persoon verschillend. Wanneer u voor de operatie altijd al veel last van winderigheid had, dan is dat na de operatie niet veranderd. Gasvorming kan ook het gevolg zijn van snel eten (stress), praten tijdens het eten, drinken van koolzuurhoudende drank, roken, en gebruik van kauwgum. Daarnaast kunnen voedingsmiddelen zoals uien, knoflook en koolsoorten bijdragen aan meer gasvorming.

Gasvorming kan ook een teken zijn dat de darmbacteriën niet in balans zijn. Het kan zinvol zijn om een paar weken probiotica, samengesteld van meer soorten goede bacteriën uit te proberen. Informatie hierover kunt u krijgen van de stomaverpleegkundige.

Bij urinestomadragers kan het eten van sommige voedingsmiddelen, zoals vis, de urine tijdelijk een andere geur geven. Gasvorming kan ook een teken zijn van opstoppingen van de ontlastingstroom. Bijvoorbeeld bij obstipatie of wanneer er een breukje ontstaan is in de buikwand, zie 'bult onder de stoma'. Dit gaat dan ook gepaard met een wisselend ontlastingspatroon. Neem zo nodig contact op met de stomaverpleegkundige.

Kruiden

Het gebruik van kruiden kunnen gasvorming verlichten. Kruiden die vaak genoemd worden zijn: anijs, dille, koriander, venkel, kummel (karwijzaad), lavas (maggiplant) gember, bonenkruid, kurkuma (geelwortel), tijm, rozemarijn, salie en komijn. U kunt hiermee experimenteren door de kruiden aan uw maaltijd toe te voegen. Het gebruik van speciale kruidentabletten wordt afgeraden.

Geuroverlast 

In een stomazakje zit een ontluchtingsfilter om geurloos darmgassen te laten ontsnappen. Mocht er toch geuroverlast optreden, strijk dan bijvoorbeeld na het legen of ontluchten van het zakje in het toilet een lucifer af en blaas deze direct weer uit. Karnemelk drinken kan ook geurneutraliserend werken.

Infectie

Wanneer de stoma goed is ingegroeid in de huid, komen er weinig bacteriële of virale infecties voor. Wast u goed uw handen voordat u uw stoma verzorgt. Omdat de huid door de huidplaat wordt afgesloten, kan er bij verminderde weerstand gemakkelijk een schimmelinfectie ontstaan. Heeft u veel jeuk onder en rond uw huidplaat, neem dan contact op met uw stomaverpleegkundige.

Lekkage

Lekkage is een veelvoorkomend probleem met vaak vervelende gevolgen. Naast bevuilde kleding of beddengoed, kan de stomaproductie op de huid huidirritatie veroorzaken. Er is al sprake van lekkage als er ontlasting of urine tussen de huidplaat en de huid komt. Dit kan een jeukend tot branderig gevoel geven. Controleer bij het verwijderen van de huidplaat daarom de achterzijde van de verwijderde huidplaat. Raadpleeg bij het geregeld optreden van lekkages de stomaverpleegkundige.

Schijnoplossing

Om lekkages te voorkomen wordt de huidplaat soms aan de buitenrand afgeplakt. Dit is een schijnoplossing, die juist het probleem kan vergroten. Doordat de ontlasting of urine nu nog langer op de huid onder de huidplaat zit, kan de huid sneller of meer geïrriteerd raken. Hierdoor hecht het opvangmateriaal minder goed en ontstaan er weer lekkages. Vervolgens raakt de huid nog meer beschadigd. Raadpleeg bij het geregeld optreden van lekkages de stomaverpleegkundige. 

Angst

Alleen al de angst voor lekkages kan een oorzaak zijn dat u minder gemakkelijk de deur uit gaat. Daarom is het belangrijk bij deze angstklachten om hulp te vragen.

Wat kunt u zelf doen?

• controleer de achterzijde van de huidplaat
• controleer de huid rondom de stoma; ziet de huid er hetzelfde uit als de rest van de huid op uw buik?
• controleer de (te knippen) opening in de huidplaat; de juiste opening is 1 mm ruimer dan de stoma zelf
• voorkom dat u plakt op het vochtige stomaslijmvlies
• controleer of er wat lucht en ruimte in het zakje aanwezig is, zie pancaking

Pancaking

Pancaking is een veel voorkomend probleem bij colo- en ileostomadragers. Bij pancaking is er sprake dat de ontlasting niet in het stomazakje zakt, maar als een prop op de stoma blijft staan. Door de kleding en het ontluchtingsfilter wordt de lucht uit het zakje en het zakje vlak gedrukt. Hierdoor ontstaat in het zakje een vacuüm en kleven de plastic folielaagjes aan elkaar.

In het zakje is dan geen ruimte voor de ontlasting en hierdoor kunnen eerder lekkages ontstaan. Oplossingen zijn er op gericht iets lucht in het zakje te houden. De eerste tip is: probeer of het afplakken van het ontluchtingsfilter met de stickertjes uit de doos van de opvangzakjes helpt. 

Uitstulping van de stoma

Als de stoma langer is dan normaal of meer uitstulpt, kan dat wijzen op een prolaps. U hoeft zich niet direct zorgen te maken wanneer de kleur van de stoma onveranderd is (rozerood). Wanneer de productie normaal is, u geen pijnklachten heeft en het opvangmateriaal goed aan te brengen is en goed blijft zitten, hoeft u niet direct een stomaverpleegkundige of arts te raadplegen. U kunt wachten tot uw eerstvolgende afspraak. Wanneer uw stoma erg gezwollen is, vreemd van kleur is of wanneer u twijfelt, neem dan contact op met de stomaverpleegkundige voor advies. 

Bij een prolaps moet het gebruik van huidplaten met een bolling (convex) zoveel mogelijk vermeden worden. Om het ontstaan van de prolaps zoveel mogelijk te voorkomen is het belangrijk de eerste 8 weken na de buikoperatie rustig aan te doen en de volgende activiteiten te vermijden:

• stofzuigen
• duwen winkelwagen, kinderwagen en rolstoel
• tillen boven de 5 kilo
• ramen lappen
• zwaar sporten
• grasmaaien of tuin omspitten
• meubels verplaatsen

Let op! Wen u zelf aan dat wanneer u tilt, u dat doet met iets ingetrokken navel en tijdens een uitademing. Handig hierbij is om te blazen of hardop te tellen. Op deze wijze is de druk in uw buik tijdens het tillen het laagst. Als u moet hoesten, ondersteun dan uw buik en stom en draai uw hoofd opzij. 

Na deze periode kunt u rustig opbouwend uw buikspieren wat meer gaan belasten. Een prolaps verdwijnt meestal niet spontaan en wanneer de situatie de stomaverzorging bemoeilijkt, verwijst de stomaverpleegkundige u door naar de chirurg. 

Bij een prolaps kan de stomaverpleegkundige u leren de stoma voorzichtig in de buik terug te duwen. Om de stoma vervolgens op de plek te houden, is het mogelijk om een bandage om de buik en over het stomamateriaal te dragen. Deze wordt dan voor u bij de leverancier van uw stomamateriaal besteld. Het is raadzaam om deze band bij uw activiteiten overdag te dragen. De steunbandage (vanaf €40,- per band) wordt niet vergoed door uw verzekeraar. 

Pijn bij een stoma

De eerste weken na aanleg van een stoma kan de huid gevoelig of pijnlijk zijn bij verwisselen van het materiaal. Deze klachten nemen vanzelf af. Veel stomadragers met een ileostoma geven aan dat het randje huid direct om de stoma pijnlijk en branderig aan kan voelen. Dit ontstaat doordat de huid in contact komt met de ontlasting en de huidplaat vaak direct om de stoma iets oplost.

Dit probleem kan verlicht worden met hydrocoloïdpoeder, een iets dikkere huidplaat, pasta of een pastaringetje. Het is ook belangrijk het zakje regelmatig en tijdig te legen. Gebruik geen crèmes, poeder, pasta of zalven onder uw huidplaat zonder voorschrift van de stomaverpleegkundige en/of arts. Wanneer er regelmatig ontlasting aan de achterzijde van de huidplaat komt, waardoor de huid pijnlijk is of rood wordt, neem dan contact op met stomaverpleegkundige.

Verstopping

Bij een urostoma kan door slijmophoping soms verstopping optreden. De stoma produceert geen urine en er ontstaat een pijnlijk gevoel in de rug/flanken. Neem in deze situatie direct contact op met stomaverpleegkundige of de polikliniek urologie. Belt u buiten kantooruren met de huisartsenpost. Urinestomadragers kunnen door ruim te drinken, deze verstoppingen voorkomen.

Bij een colostoma is er sprake van een verstopping wanneer er een aantal dagen onvoldoende of geen stomaproductie is en u een vol gevoel heeft. Het advies is om veel te drinken en te bewegen. Wanneer de verstopping aanhoudt, neemt u dan contact op met uw huisarts of stomaverpleegkundige.

Bij een ileostoma is er sprake van een verstopping wanneer langer dan een halve dag de stomaproductie wegblijft en u een vol gevoel heeft, al dan niet met misselijkheid. Sommige stomadragers met een ileostoma hebben ook een patroon dat dagdelen de stoma niet tot nauwelijks productief is. Zonder de klachten is er dus geen sprake van verstopping. Advies: veel drinken en veel gaan bewegen (bijvoorbeeld wandelen). Buik masseren. Raadpleeg huisarts / stomaverpleegkundige of buiten kantooruren de huisartsenpost. 

Risicovolle voedingsmiddelen

Wanneer er slecht gekauwd wordt, kunnen de volgende voedingsmiddelen voor verstoppingen zorgen:

• grove tarwezemelen, popcorn, zaden en noten
• draderig vlees of worstvellen
• asperges, champions, chinese groentes/lang gekookte koolsoorten, maïskolven, selderij, taugé, zuurkool, stukken ananas, sinaasappel en gedroogd fruit of fruitpitten