Voeding
Gezonde voeding is een gevarieerd voedingspatroon met voldoende eiwitten, koolhydraten, vetten, vezels, vitaminen, mineralen en vocht. Hoeveel voeding u dagelijks nodig heeft is afhankelijk van leeftijd, gewicht en gezondheid. De Schijf van Vijf geeft hiervoor concrete en goed onderbouwde adviezen. De Schijf van Vijf laat zien wat gezonde producten zijn en hoeveel u er dagelijks van moet eten voor de meeste gezondheidswinst. De adviezen zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad. Kijk voor meer informatie daarom op de website van het Voedingscentrum of vraag uw behandelaar of diëtist om advies.
Tijdens ziekte
Tijdens ziekte is voldoende eten en drinken niet altijd vanzelfsprekend. Het kan zijn dat u minder eet en drinkt door bijvoorbeeld een operatie, gebrek aan eetlust, misselijkheid of benauwdheid. De kans dat u te weinig voeding binnenkrijgt, dat u ongewenst gewicht verliest of dat uw spiermassa afneemt, is dan groter. Het is mogelijk dat u hierdoor ondervoed wordt. Dit houdt in dat u minder energie (calorieën) eiwitten, vitamines en mineralen binnenkrijgt dan u nodig heeft. Het is belangrijk om dit te voorkomen, want de behoefte aan voldoende eten en drinken is juist groter wanneer u ziek bent, na een operatie of wanneer een wond moet genezen.
Kijk voor meer voedingsadviezen op de webpagina Voedingsadvies.
Ondervoeding
U kunt ondervoed worden als u minder energie (calorieën) eiwitten, vitamines en mineralen binnenkrijgt dan u nodig heeft.
Ongeveer 1 op de 5 patiënten in Nederland is ondervoed. Dit hoeft niet te betekenen dat iemand te mager is. Ook mensen met een goed gewicht of overgewicht kunnen ondervoed zijn. Ondervoede patiënten liggen vaak langer in het ziekenhuis en herstellen langzamer. Er is een groter risico dat een behandeling niet aanslaat. En er zijn vaker complicaties. Dit is vooral gevaarlijk voor kwetsbare ouderen, mensen die chronisch ziek zijn of mensen die een zware operatie krijgen.
Eiwitmeter
Wanneer u ziek bent of herstelt van een operatie, kan uw lichaam tijdelijk behoefte hebben aan extra eiwitten. De eiwitten zorgen voor herstel van beschadigd weefsel, bijvoorbeeld bij wonden. Voor het aanvullen van het verlies van eiwit, bijvoorbeeld bij brandwonden of veel bloedverlies. En ze zorgen voor de opbouw van spiermassa. Eiwit is de bouwsteen voor alle lichaamscellen en dus ook van uw spieren en organen, het zenuwstelsel, de botten en het bloed.
Wilt u weten of u voldoende eiwitten binnenkrijgt? Vul dan de Eiwitmeter in.
Eten en drinken bij opname — Menukaarten
Klik hier voor meer informatie over eten en drinken tijdens uw opname in het ziekenhuis en voor de menukaarten. Hier staat ook uitleg over het bestellen van eten, wanneer de diëtist wordt betrokken bij uw behandeling of informatie over extra hulp door bijvoorbeeld een logopedist.
Slikadviezen
Wanneer het slikken moeite kost, of u zich gemakkelijk verslikt, kunt u de hieronder genoemde algemene slikadviezen toepassen. Naast algemene adviezen die bij elk eet- of drinkmoment belangrijk zijn, worden hieronder ook per consistentie (= vastheid van het eten) enkele tips gegeven.
Algemene slikadviezen
- zorg voor een zo recht mogelijke (hoofd)houding, eet het liefst de maaltijd aan tafel
- niet praten tijdens het eten en drinken
- zorg voor zo min mogelijk afleiding
- neem een kleine hap/slok
- kauw goed
- krachtig slikken
- naslikken
- eventueel bewust hoesten en opnieuw slikken
- neem af en toe een pauze tussen de verschillende happen
Eet- en drinkadviezen
Dranken
- dranken die iets dikker zijn, zoals karnemelk, tweedrank, nectarsappen en smoothies zijn makkelijker te drinken dan dunne dranken
- drink met concentratie wanneer u een rietje gebruikt; neem een slok en slik met het rietje uit de mond
- laat u niet afleiden
Broodmaaltijd
- wanneer u brood zonder korst eet, kost het kauwen minder energie
- kies voor smeerbaar/smeuïg beleg en gebruik een dikke laag boter, dan glijdt de boterham makkelijker weg
- kies eventueel voor pap in plaats van brood
Warme maaltijd
- kies voor zachte warme maaltijden, bijvoorbeeld gekookte aardappelen en gare groenten. U kunt eten smeuïg maken met saus en/of jus. Daarnaast kunt u eten prakken
Overig
- medicatie innemen met vruchtenmoes ipv water. Dit maakt het doorslikken gemakkelijker
- vermijd dubbele consistenties zoals bijvoorbeeld brood met melk, fruit met sap, soep met stukjes vermicelli. Suggesties: pureer het fruit, kies voor gebonden soep
- eten, drinken en kauwen kunnen vermoeiende activiteiten zijn. Verdeel eventueel het eten in kleinere porties gedurende de dag. Begin bij de warme maaltijd met hetgeen lastiger te kauwen/slikken is
- zorg voor een goede mondhygiëne na elke maaltijd, spoel de kruimels weg en poets eventueel de tanden
Wees erop bedacht dat activiteiten die u vóór het eten en drinken doet, zoals wassen, aankleden, een lang gesprek, of fysiotherapie, een nadelige invloed kunnen hebben op de effectiviteit van het slikken (denk aan vermoeidheid).
Bewegen
Naast een goede voeding is ook beweging van groot belang. Door te bewegen blijft uw conditie beter op niveau, de spieren blijven sterk én het herstel gaat sneller. Bewegen heeft een positieve invloed op het genezen van een wond en de suikerspiegel. En het voorkomt depressieve stemmingen. Bewegen is dus een goed medicijn.
Video's