'Deze crisis verandert alles'

Een paar dagen geleden sprak ik met twee collega’s die als coördinerend verpleegkundigen op de afdelingen van ons ziekenhuis werken waar patiënten liggen die met het coronavirus besmet zijn, of daar van verdacht zijn. Waar ik normaal de afdelingen op zou lopen, kan dat nu niet door alle beschermende maatregelen. En juíst nu mis ik dat contact met hen. Natuurlijk hoor ik via ons operationeel crisisteam steeds hoe het op de afdelingen loopt en hoe het met de mensen gaat. Maar dat is heel anders dan wanneer je zelf aan collega’s kunt vragen hoe het met ze is en je elkaar daarbij ook in de ogen kunt kijken. Gelukkig hebben we in ons ziekenhuis de mogelijkheid om te beeldbellen.

Waar we dat tijdens deze crisis in de eerste plaats snel hebben ingeregeld om contact tussen families, patiënten en hulpverleners mogelijk te maken, biedt het ook hier een uitkomst. In dit gesprek maakten de collega’s me deelgenoot van de enorme impact van het coronavirus op de zorg voor hun patiënten, hun werk en henzelf. Zoals een van hen het kort samenvatte: 'Deze crisis verandert alles'.

Op mijn vraag hoe het ging, vertelden de coördinerend verpleegkundigen hoe heftig het is voor hen en de collega’s om deze patiënten te verplegen. 'Als het gaat om oudere patiënten die het coronavirus hebben en ook andere medische klachten, dan kan de conditie vaak van het ene moment op het andere ineens sterk verslechteren. Dat maakt het heel heftig en dat doet heel veel met mensen, ook in de verwerking. Want de zorg voor deze patiënten is zó anders, en verloopt zó grillig, dat verpleegkundigen het gevoel hebben dat ze niet meer op hun normale kritische blik kunnen vertrouwen.' Wat het werk daarbij nog moeilijker maakt is dat de deuren bij deze patiënten vanwege het besmettingsrisico dicht moeten blijven. Dat ontroerde me diep, omdat ik me zo goed kan voorstellen hoe dat is voor de verpleegkundigen. Dat iedere keer als ze de deur naar een kamer open doen, ze niet weten hoe ze de patiënt aan zullen treffen omdat het beloop zo grillig en onvoorspelbaar is.

De impact is enorm

Daar werd ik stil van. Want het maakt zo duidelijk hoe enorm de impact van dit virus is op hun zorg voor de patiënten, net als de impact op hun patiënten. En daar maken ze zich ook zorgen om: 'De patiënten liggen hier alleen. Door alles wat zij zien en horen op de televisie, hebben ze het idee dat niemand hier levend vandaan komt. Dat geldt ook voor families. Daarom zou medisch-psychologische zorg niet alleen voor ons, maar ook voor deze patiënten heel goed zijn.' Op dit punt kon ik hen gelukkig een beetje goed nieuws brengen: het beeldbellen dat we in het ziekenhuis hebben, kan vanaf nu ook door onze medisch-psychologen worden gebruikt voor contact met deze patiënten.

Ook vertelden de collega’s hoe moeilijk ze het vinden dat er zo weinig contact mogelijk is tussen patiënten en hun families. 'Gisteren kwam een mevrouw van 75 een koffertje voor haar man brengen die 10 meter verderop ligt. Door de maatregelen – en dat is niet anders – kan ze niet naar hem toe. Hoewel zij het goed begreep, voelt het niet goed dat we haar onverrichterzake weer naar huis moeten sturen. Deze mensen zijn al 50 jaar getrouwd en je zou niets liever willen dan dat zij – juist nu - gewoon naast haar man zou kunnen gaan zitten.'

Een brok in mijn keel

Toen ik hiernaar zat te luisteren kreeg ik een brok in mijn keel. Want hoewel we in de crisisorganisatie in ons ziekenhuis elke dag grote en soms moeilijke beslissingen moeten nemen, heb ik dit de moeilijkste gevonden. Ook al weet ik rationeel dat het niet anders kan – dat deze patiënten met uitzondering van de terminale fase - geen bezoek mogen ontvangen. Dat vind ik verschrikkelijk, omdat je juíst wilt dat patiënten in zo’n angst en onzekerheid, hun naasten naast zich hebben. En dat kan nu niet. Dat is ook voor de collega’s die naast de patiënten staan ontzettend zwaar en moeilijk.

Zorg voor elkaar

Juist vanwege de crisis en omdat die dit soort schrijnende situaties met zich meebrengt, bieden we onze zorgverleners nu medisch-psychologische hulp aan. Ik vroeg de collega’s hoe ze met deze situaties omgaan. En of de hulp die we bieden hen helpt. 'We werken op deze afdelingen met een buddy-systeem, zodat collega’s het er met elkaar ook over kunnen hebben. Ik merk dat collega’s dat fijn vinden. En het is goed dat de medisch- psychologen nu aansluiten, bijvoorbeeld bij de lunch. Zij bekijken het toch net even van een afstandje en kunnen daardoor goed observeren en aangeven wat zij denken dat helpend is. Het is sowieso goed dat zij een luisterend oor bieden.'

Ondanks alles: het is samen de schouders eronder

Wat ik prachtig vond om te horen is hoe er wordt samengewerkt en de creativiteit die deze crisis ook bij mensen losmaakt. Zo vertelden de collega’s: 'Er zit zoveel energie in de verpleegkundigen. Er heerst echt het gevoel dat we samen deze klus gaan klaren. Het is samen de schouders eronder. En wat mooi is dat ik nu collega’s van afdelingen ontmoet die ik eerder nog nooit gesproken had. Zo leer je ondanks alles weer heel veel mensen kennen. Alleen, je herkent alleen niemand, omdat we allemaal ingepakt rondlopen en een duikbril en een muts op hebben. Daarom hebben we nu maar een sticker op onze muts, want je weet anders niet wie wie is!'

Discrepantie

De collega’s merkten ook op dat ze blij zijn dat nu in de samenleving het besef van de urgentie van de maatregelen duidelijk is geworden. 'Het weekend dat we in de media zagen hoeveel mensen zich niet aan de regels hielden, baarde ons dat grote zorgen. Er was zo’n grote discrepantie met wat wij in het ziekenhuis zien. We zijn heel blij dat we daar nu veranderingen in zien.'

Stip op de horizon

Op mijn vraag wat deze collega’s doen om zelf de moed erin te houden, vertelde een van hen dat ze in een webinar een mooie tip had opgepikt. 'Een van de adviezen was: Kies een punt op de horizon en bedenk je dat dan de crisis voorbij is. Ik vond dat een goede tip. Ook al denk je maar: ergens in juni kan ik m’n familie weer een keer knuffelen. Of: denk maar aan een reis die je ooit gaat maken, want het gaat een keer voorbij. En dat proberen we zeker vast te houden.'

Wij zijn zó trots op jullie

Hoewel ik ook in eerdere berichten op ons intranet en in vlogs voor het personeel mijn enorme trots en waardering heb uitgesproken, heb ik dat aan het eind van dit gesprek opnieuw herhaald. Want hoe knap is het dat deze collega’s onder deze moeilijke omstandigheden hun werk zo goed en met overgave doen. Daar past alleen maar diep respect en ik vroeg ze dat ook aan hun collega’s over te brengen. Daarbij gaf het gesprek mij input en signalen om weer mee terug te nemen naar ons operationeel en bestuurlijk crisisteam. Onze gezamenlijke conclusie was dat dit, binnen deze omstandigheden, een goede manier is om contact te hebben. We gaan het dus vaker doen en ook met andere collega’s.


Mirjam van 't Veld, voorzitter raad van bestuur