Al jaren met sepsis bezig
Het is helaas weer aan de orde van de dag: vele coronabesmettingen, en daarmee ook veel overlijdens als gevolg van covid-19. Wat weinig mensen weten, is dat veel van die overlijdens worden veroorzaakt door sepsis. Het immuunsysteem raakt verstoord door de covid-infectie. Dat heeft ernstige gevolgen voor de orgaansystemen.
Hij is al jaren met sepsis bezig: prof. dr. Arthur van Zanten, internist-intensivist in Ziekenhuis Gelderse Vallei en als buitengewoon hoogleraar in voeding bij metabole stress verbonden aan Wageningen University & Research. Prof. dr. Van Zanten: ‘Kortgeleden werd SepsisNet Nederland opgericht. Deze stichting heeft zichzelf als doel gesteld om meer bekendheid te geven aan sepsis en de gevolgen daarvan. We streven naar een snellere herkenning en eerder ingrijpen. Want bij sepsis is tijd een belangrijke factor. Met name bij een bacteriële infectie die leidt tot lage bloeddruk telt elk uur voordat iemand de juiste antibiotica krijgt. Met snelle behandeling kan orgaanfalen voorkomen worden, en daarmee ernstige gevolgschade of zelfs overlijden.’
Wat is sepsis?
Sepsis is een ontspoorde immuunreactie. Het wordt veroorzaakt door een ontregelde ontstekingsreactie van het lichaam op ziekteverwekkers, zoals bacteriën, schimmels, virussen of parasieten. In Nederland worden jaarlijks circa 35.000 patiënten slachtoffer van sepsis. Zo’n 10.000 patiënten komen op de Intensive Care (IC) terecht. Op de IC is het daarmee doodsoorzaak nummer 1. Sepsis kost zo’n 1,5-2 miljard per jaar door medische kosten en maatschappelijke vervolgkosten. Ex-patiënten houden vaak lange tijd last van restverschijnselen, zoals spierzwakte, concentratiestoornissen of PTSS.
Het venijn zit in de
start
Ziekenhuis Gelderse Vallei is één van de aangesloten organisaties bij SepsisNet Nederland. Prof. dr. Van Zanten: ‘Er wordt veel onderzoek gedaan naar het ontstaan van sepsis. Het venijn zit hem in dit geval in de start: hoe eerder sepsis herkend wordt, hoe sneller en adequater er gehandeld kan worden. Dit verbetert de uitkomsten enorm. In Ziekenhuis Gelderse Vallei is de uitkomst over het algemeen vrij goed. Dit komt onder andere doordat wij een goed functionerend systeem van vroegherkenning hebben met een early warning score (ademhaling, bloeddruk, etc). Als die alarmscore oploopt, is het belangrijk om jezelf de vraag te stellen: zou dit kunnen komen door een infectie? Eerder startten wij in ons ziekenhuis in Ede met een aantal andere ziekenhuizen de Nederlandse Surviving Sepsis Campaign. Later leidde ik het VMS-programma gericht op het voorkomen van lijnsepsis op de IC (veroorzaakt door infusen); ik heb aan dit programma de optimale behandeling van sepsis kunnen toevoegen. Dat had een groot effect. In ziekenhuizen die meededen (53%), daalde het sterftecijfer met 17%.’
Voeding en sepsis
Vroege herkenning en snel en adequaat handelen door een goed IC-team zijn van cruciaal belang bij sepsis. Is er ook een relatie tussen voeding en sepsis? Prof. dr. Van Zanten: ‘Waarschijnlijk spelen zowel een lage BMI als een hoge BMI een rol. In het eerste geval wordt dit waarschijnlijk veroorzaakt door de lage spiermassa die leidt tot slechtere uitkomsten. In het tweede geval ligt het aan het vetpercentage. Bij een hoge BMI met een hoge spiermassa is de uitkomst beter dan bij een hoge BMI met een hoog vetpercentage. Ook bij de lange termijn consequenties speelt voeding zeer waarschijnlijk een grote rol. Om deze relatie beter te onderzoeken, doen we studies naar het aantal calorieën en grammen eiwit die een patiënt met sepsis zou moeten krijgen. Bij patiënten op onze verpleegafdelingen die zijn ontslagen van de IC, kijken we welk deel van hun maaltijd zij hebben opgegeten, om daar gerichte interventies op te kunnen doen. De voeding inname blijkt namelijk tegen te vallen. Goede voeding en eventueel bepaalde supplementen zouden een belangrijke rol kunnen spelen bij herstel. Dit zal waarschijnlijk een belangrijk aandachtspunt zijn voor het onderzoek in de komende 5 jaar.’
Richtlijn sepsis
Prof. dr. Van Zanten: ‘In februari 2021 wordt SepsisNet gepresenteerd op een conferentie bij het ministerie van VWS. Verder wordt er onder mijn leiding gewerkt aan een driedelige richtlijn voor vroege herkenning en behandeling van sepsis met de betrokken wetenschappelijke medisch specialistische verenigingen. Naar verwachting is die richtlijn begin volgend jaar klaar. Dan is voor het eerst een Nederlandse richtlijn over sepsis beschikbaar.’
Partners
Stichting SepsisNet Nederland bestaat uit de samenwerking van voormalig sepsispatiënten, specialistische kennis van het Radboudumc, UMC Groningen, UMC Utrecht en Ziekenhuis Gelderse Vallei. De Stichting wordt gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Op de gloednieuwe website www.sepsisnet.nl is informatie te vinden over wat sepsis precies inhoudt, maar ook verhalen van ex-patiënten die met sepsis te maken kregen.