Onderzoek bij heup- en knieoperaties: Actief Herstel
Voor een goed herstel na een heup- of knieoperatie is het belangrijk om zo snel als verantwoord is weer in beweging te komen. Daarvoor ontwikkelden de orthopedisch chirurgen samen met fysiotherapeuten en andere zorgverleners 'Actief Herstel'. Binnen dit zorgpad wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan.
Preoperatieve studies
Ellen Oosting, fysiotherapeut op de afdeling orthopedie en onderzoeker bij ons ziekenhuis, vertelt: ‘Bij het zorgpad Actief herstel hebben we aandacht voor voeding en bewegen voor en na de operatie. Juist patiënten met een slechte fysieke functie profiteren van preoperatieve training. We hebben daarom ook al veel interventies ingevoerd in onze zorg, zoals “Better in, Better out”. Hierbij adviseren we patiënten goed in beweging te blijven, of te trainen bij een van de fysiotherapeuten binnen ons netwerk, om zo fit mogelijk te zijn voor de operatie. Daardoor herstellen ze beter en sneller na de operatie.’
‘Op dit moment lopen er een aantal studies waarvan we op korte termijn de resultaten verwachten. Bijvoorbeeld de CoKnie studie, mede opgezet door orthopedisch chirurg Huib van Helden. Samen met de WUR en de Alliantie Voeding in de Zorg onderzochten we het effect van collageeneiwit op pijn, herstel en ontsteking rondom een knieoperatie. Daarnaast doet een stagiaire van Wageningen Universiteit momenteel een literatuuronderzoek naar voedingsinterventies bij orthopedische operaties.’
‘Een nieuwe studie waar we snel mee hopen te starten, is de ProActief studie. Daarbij onderzoeken we een trainings- en voedingsinterventie (extra eiwitten) bij patiënten met sarcopene obesitas die een nieuwe heup of knie krijgen. Deze groep wordt vaak niet herkend als risicogroep, maar loopt wel meer risico op een vertraagd herstel na de operatie. Hiermee zijn we een van de eerste in Nederland die een gecombineerde voedings- en bewegingsinterventie onderzoekt bij deze doelgroep. Ook hierin werken we samen met de WUR, SportsValley en de Alliantie Voeding in de Zorg.’
Snel (en actief) weer naar huis
Bij orthopedie lopen er verschillende studies tegelijkertijd, al hebben sommige studies wat vertraging opgelopen door de coronapandemie. Ellen vertelt: ‘We onderzoeken of we de totale heupprothese (AMIS) in dagbehandeling kunnen aanbieden. We merken namelijk dat patiënten steeds sneller op de been zijn en dat er vraag naar is om snel naar huis te kunnen na de operatie. We hebben hiervoor binnen een multidisciplinair overleg een protocol opgesteld en een pilot gedraaid met 5 patiënten. Ook evalueerden we welke patiënten er voor zo’n dagbehandeling in aanmerking komen en binnen een studieopdracht is gekeken welke rol de fysiotherapeut heeft na de dagbehandeling. Er zijn nog enkele praktische knelpunten die opgelost moeten worden, maar zodra het mogelijk is willen we hiermee starten en dit ook (wetenschappelijk) evalueren met klinische data en PROMs (Patient Reported Outcome Measures, vragenlijsten)’.
Orthopeed Paul Kapitein vult aan: ‘In ZGV gebruiken de orthopedisch chirurgen de voorste benadering bij heupoperaties (AMIS-methode). We onderzochten hierbij de luxaties (het uit de kom gaan van het gewricht). Er zijn zeer weinig luxaties (<1%) waardoor patiënten vaak met vertrouwen hun eigen beweegactiviteiten opstarten na de operatie en daardoor waarschijnlijk sneller herstellen.’
Postoperatieve studies
Naast de preoperatieve studies en de studies naar de behandeling zelf, wordt er ook onderzoek gedaan naar de postoperatieve fase. Waar veel ziekenhuizen alle patiënten standaard doorverwijzen voor (soms langdurige) fysiotherapie, proberen wij vanuit ZGV en in ons netwerk de patiënt zoveel mogelijk zelf te laten oefenen en alleen bij een vertraagd herstel of specifieke indicaties door te verwijzen voor extra fysiotherapie.
Ellen: ‘We nemen deel aan de PATIO-studie waardoor we veel inzicht krijgen in de fysiotherapeutische behandeling na een heupoperatie. Binnen deze landelijke studie wordt gekeken of een doelgericht fysiotherapieprogramma effectiever is dan standaardzorg. Wij hebben hiervoor 40 patiënten geïncludeerd.’
En tot slot: ‘We vinden het belangrijk dat patiënten zelf hun beweegactiviteiten weer kunnen oppakken. Tegenwoordig zijn er steeds meer manieren om digitaal advies te geven en dit te monitoren. Naast de ontwikkeling van onze eigen E-zorgpaden, kijken we hoe we beweging kunnen monitoren met behulp van een PAM (Physical Activity Monitor). Ook doen we mee aan de landelijke ‘Active Trial’ waarin het hervatten van werk- en sportactiviteiten door middel van persoonlijke adviezen binnen een eHealth omgeving worden onderzocht. We zijn net begonnen met het includeren van patiënten die een nieuwe knie krijgen. Deze studie is opgezet door Amsterdam UMC.’